ကမၻာ့ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အက်ပ္အတည္း(၂)
ေသာၾကာေန႕(ေအာက္တိုဘာ-၃ရက္)တြင္ အာ႐ွႏွင့္ ဥေရာပ႐ိွ ႐ွယ္ယာမ်ား ဆက္လက္က်ဆင္းလ်က္ ႐ိွသည့္အတြက္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာသမိုင္းတြင္ ဆယ္စုႏွစ္ၾကာကာလအတြင္း အဆိုးဆံုးေသာလဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္ေနသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ လက္႐ိွတန္ဖိုးမ်ားကို ေနာင္ျဖစ္လာႏိုင္မည့္ အေျခအေနႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး ေစ်းကြက္ျပန္ဖြြင့္သည့္အခါ မည္သို႕ အေျခအေန႐ိွေနမည္ကို ေစာင့္ၾကည့္ တိုင္းတာသည့္ US Nasdaq 100 Futures ဆက္လက္က်ဆင္းေနသည္ ။
ထို႕အတူ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၏ နီေကတန္ဖိုး (Nikkei index)သည္ ၅% ေလ်ာ့က်သြားၿပီး ေဟာင္ေကာင္ ဟန္ဆန္သည္ ၂.၅%၊ ဥေရာပမွ Britain FTSE 100 ႏွင့္ ျပင္သစ္မွ CAC – 40 ႏွစ္ခုသည္ ၁.၄% စီႏွင့္ ဂ်ာမနီ DAX သည္ ၁% ေလ်ာ့က်သြား ခဲ့သည္။ ထိုသုိ႕ေလ်ာ့က်သြားရျခင္း၏ အဓိက လက္သည္မွာ US စီးပြားေရးသည္ တတိယ (၃)လပတ္တြင္ (0.3%) အထိ က်ံဳ႕၀င္သြားခဲ့သည္ ဟူသည့္ သတင္းအေပၚ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံသူမ်ားမွ ပူပန္ေနၾကျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္ ။
ၾကာသာပေတးေန႕က ထုတ္ျပန္သည့္ စာရင္းမ်ားအရ US၏ GDP သည္ ႏွစ္စဥ္ 0.3% က်ဆင္းေန သည္။ ထိုကိန္းဂဏန္းသည္ (၇)ႏွစ္ကာလအတြင္း အဆိုးဆံုးျဖစ္သည္။ သို႕ရာတြင္ Wall Street အေနျဖင့္ ၾကာသာပေတးေန႕တြင္ တိုးတက္မႈမ်ား ႐ိွခဲ့သည္။ US Dow Jones Industrial Average သည္ 2.1%, the standard & Poor's 500 index သည္ 2.6% ႏွင့္ Nasdaq သည္ 2.5% ျမင့္တက္ခဲ့သည္။
ကမၻာ့ေငြေၾကးအခက္အခဲမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ အစိုးရမ်ားမွ မတည္ထားေသာ ေငြေၾကးပမာဏမ်ားျပပံု
ေရနံေစ်းႏႈန္းသည္လည္း ၀ယ္လိုအားက်ဆင္းသြားမည့္ အရိပ္အေျခအေန႐ိွေနသည့္အတြက္ က်ဆင္း သြားခဲ့သည္။ US တြင္ ေရနံစိမ္းေစ်းႏႈန္းသည္ ထပ္မံ၍ ၃% က်ဆင္းသြားသျဖင့္ ေရနံစိမ္းတစ္စည္တြင္ $63.96 ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ၄င္းသည္ ဇူလိုင္လက စံခ်ိန္တင္တက္ခဲ့သည့္ တစ္စည္တြင္ $147 မွ ဆက္တိုက္ က်ဆင္းလာျခင္းျဖစ္သည္ ။ ေ႐ႊေစ်းသည္လည္း တစ္ေအာင္စတြင္ $724.10 သို႕ ေစ်းက်ဆင္းသြားခဲ့သည္ ။
ထို႕အတူ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၏ နီေကတန္ဖိုး (Nikkei index)သည္ ၅% ေလ်ာ့က်သြားၿပီး ေဟာင္ေကာင္ ဟန္ဆန္သည္ ၂.၅%၊ ဥေရာပမွ Britain FTSE 100 ႏွင့္ ျပင္သစ္မွ CAC – 40 ႏွစ္ခုသည္ ၁.၄% စီႏွင့္ ဂ်ာမနီ DAX သည္ ၁% ေလ်ာ့က်သြား ခဲ့သည္။ ထိုသုိ႕ေလ်ာ့က်သြားရျခင္း၏ အဓိက လက္သည္မွာ US စီးပြားေရးသည္ တတိယ (၃)လပတ္တြင္ (0.3%) အထိ က်ံဳ႕၀င္သြားခဲ့သည္ ဟူသည့္ သတင္းအေပၚ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံသူမ်ားမွ ပူပန္ေနၾကျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္ ။
ၾကာသာပေတးေန႕က ထုတ္ျပန္သည့္ စာရင္းမ်ားအရ US၏ GDP သည္ ႏွစ္စဥ္ 0.3% က်ဆင္းေန သည္။ ထိုကိန္းဂဏန္းသည္ (၇)ႏွစ္ကာလအတြင္း အဆိုးဆံုးျဖစ္သည္။ သို႕ရာတြင္ Wall Street အေနျဖင့္ ၾကာသာပေတးေန႕တြင္ တိုးတက္မႈမ်ား ႐ိွခဲ့သည္။ US Dow Jones Industrial Average သည္ 2.1%, the standard & Poor's 500 index သည္ 2.6% ႏွင့္ Nasdaq သည္ 2.5% ျမင့္တက္ခဲ့သည္။
ကမၻာ့ေငြေၾကးအခက္အခဲမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ အစိုးရမ်ားမွ မတည္ထားေသာ ေငြေၾကးပမာဏမ်ားျပပံု
ေရနံေစ်းႏႈန္းသည္လည္း ၀ယ္လိုအားက်ဆင္းသြားမည့္ အရိပ္အေျခအေန႐ိွေနသည့္အတြက္ က်ဆင္း သြားခဲ့သည္။ US တြင္ ေရနံစိမ္းေစ်းႏႈန္းသည္ ထပ္မံ၍ ၃% က်ဆင္းသြားသျဖင့္ ေရနံစိမ္းတစ္စည္တြင္ $63.96 ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ၄င္းသည္ ဇူလိုင္လက စံခ်ိန္တင္တက္ခဲ့သည့္ တစ္စည္တြင္ $147 မွ ဆက္တိုက္ က်ဆင္းလာျခင္းျဖစ္သည္ ။ ေ႐ႊေစ်းသည္လည္း တစ္ေအာင္စတြင္ $724.10 သို႕ ေစ်းက်ဆင္းသြားခဲ့သည္ ။
| Bank | Date | Status |
| Fannie Mae | 07 Sep | Nationalised |
| Freddie Mac | 07 Sep | Nationalised |
| Lehman Bros | 15 Sep | Collapsed |
| Merrill Lynch | 15 Sep | Taken over |
| AIG | 16 Sep | Part-nationalised |
| HBOS | 17 Sep | Taken over |
| WaMu | 25 Sep | Collapsed and sold |
| Fortis | 28 Sep | Nationalised |
| Bradford & Bingley | 29 Sep | Nationalised |
| Wachovia | 29 Sep | Taken over |
| Glitnir | 29 Sep | Nationalised |
| Hypo Real Estate | 06 Oct | Rescue package |
| RBS | 13 Oct | Part-nationalised |
| Lloyds TSB | 13 Oct | Part-nationalised |
ကမၻာ့ေငြေၾကးအက်ပ္္အတည္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ခံခဲ့ရေသာ ကမၻာ့ဘဏ္ႀကီးမ်ား အေျခအေနျပဇယား
ေအာက္တိုဘာ ေစ်းကြက္ထိုင္းမိႈင္းေနမႈတြင္ အထိနာဆံုးမွာ အာ႐ွတိုက္ျဖစ္ေနျခင္း
ေသာၾကာေန႕က Wall Street ပိတ္ခ်ိန္၌ ေအာက္တိုဘာတစ္လလံုးအတြက္ 16.9% က်သြားသျဖင့္ ေစ်းကြက္တစ္ခုလံုးအတြက္ အဆိုးဆံုးလျဖစ္ခဲ့ေသာ္လည္း အာ႐ွတိုက္႐ိွ ႏိုင္ငံအမ်ားႏွင့္ အျခားေဒသ႐ိွ ႏိုင္ငံ အခ်ိဳ႕တို႕ႏွင့္ ႏိႈင္းစာလွ်င္ ေတာ္ေသးသည္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အဆိုပါလတြင္ ၂၄% က်ဆင္းခဲ့သည့္ ဘရာဇီးမွ ၂၅%က်ဆင္းသြားသည့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအထိကိုၾကည့္လွ်င္ US သည္ အဆိုးဆံုးအေျခအေနတြင္ မ႐ိွဟု ဆိုႏိုင္သည္။ တရားခံမွာ Wall Street ဘာသာစကားအရဆိုလွ်င္ "deleveraging" ဟုေခၚသည့္ ေခ်းေငြျဖင့္ ၀ယ္ယူထားသည့္ stock ႏွင့္ bond မ်ားကို ျပန္လည္ေရာင္းခ်ျခင္း (သို႕) အသံုးျပဳျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ ။
စက္တင္ဘာလလယ္ကစ၍ Lehman Brothers Holdings ေဒ၀ါလီခံသြားရျခင္းမွ စတင္ၿပီး အထက္ပါပံုစံျဖင့္ stock share မ်ား ေရာင္းခ်ျခင္းမ်ား ပိုမိုျဖစ္ေပၚလာၿပီး stock မ်ားအား အ႐ံႈးခံၿပီး ခ၀ါခ် ေရာင္းခ်မႈမ်ားသည္ ေရနံစိမ္းေရာင္း၀ယ္မႈ အပါအ၀င္ ကမၻာတ၀ွမ္း႐ိွ ေစ်းကြက္မ်ားအားလံုးကို ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။
State Street Global Advisor ၏ မန္ေနဂ်ာ Dan Peirce မွ " ဒါက ကြင္းဆက္ပံုစံေလ၊ ေငြေၾကး ေစ်းကြက္က ပိုၿပီး အေျခအေနဆိုးလာတာနဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရဲ႕ အေျခအေနကို ပိုၿပီး ဆိုးလာေစတာေပါ့၊ ဒါနဲ႕ပဲ အဲ့ဒီအဖြဲ႕အစည္းက အရင္းအႏွီးပိုၿပီး လိုအပ္လာတယ္၊ ပိုၿပီး ခ၀ါခ် အ႐ံႈးခံေရာင္းရေတာ့တာေပါ့'' ဟု ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္ ။ ဤသို႕ျဖင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၏ နီေက Average သည္ တစ္လအတြင္း 23.8% က်ဆင္းသြား ခဲ့သည္ ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္လည္း Shanghai Composite သည္ 24.6% ႏွင့္ Hong Kong Hand Seng သည္ 22.5% က်သြားခဲ့သည္ ။ ေတာင္ကိုရီးယား၏ Kospi Composite index မွ 23.1% က်သြားခဲ့သည္။
အာ႐ွထက္ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားမွ အေျခအေနေကာင္းေနေသးသည္ ။ Pan-European Dow Jones Stoxx 600 Index သည္ ၁၃.၃%၊ London FTSE သည္ ၁၀.၇% ၊ ျပင္သစ္ CAC-40 သည္ ၁၃.၅%ႏွင့္ ဂ်ာမနီ DAX သည္ ၁၄.၅% က်သြားခဲ့သည္ ။
ႏိုင္ဂ်ီရီးယား ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒ ပါေမာကၡ Chule Wuma Soludo မွ ေျပာၾကားရာတြင္ လက္႐ိွ ကမၻာ့ ေငြေၾကးျပႆနာတြင္ အထိခိုက္ဆံုးျဖစ္မည့္သူမ်ားမွာ အေၾကြးမ်ားစြာ တင္႐ိွေနသည့္ အစိုးရမ်ားႏွင့္ ျပည္ပမွ အကူအညီမ်ားအေပၚ မွီခိိုေနသည့္ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္ ။ ၄င္းမွ ဆက္လက္ေျပာၾကားရာတြင္ US ကဲ့သို႕ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကးျပႆနာမွ ႐ုန္းထြက္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေဒၚလာ Trillion အထိ အသံုးျပဳေနၾကေၾကာင္း၊ ၄င္းေငြပမာဏထဲမွ အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားမွ ျပည္ပရိွ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ဘဏ္ထဲတြင္ Security အျဖစ္ထား႐ိွသည့္ေငြမ်ား (ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ ေငြမ်ား) ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားကဲ့သို႕ေသာ ဆင္းရဲသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႕ဘာသာ ကံကိုသာ ယံုၾကည္၍၊ အားကိုး၍ ေနေနရေၾကာင္း၊ ၄င္းသည္ မျဖစ္သင့္ေၾကာင္းျဖင့္ ေျပာၾကားသြားသည္။
Professor Soludo ေျပာၾကားသည္မွာ မွန္ကန္သင့္သေလာက္ မွန္ပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားသာမက ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားကပါ Financial Crisis အား ေက်ာ္လႊားႏိုင္ရန္အတြက္ ႀကိဳးပမ္းရာတြင္ ျပည္ပတုိင္းျပည္မ်ားကိုပါ အကူအညီယူလာရသည္။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ၏ အႀကီးဆံုးဘဏ္တစ္ခုျဖစ္ေသာ Barclays Bank သည္ Middle East ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ Qatar ႏွင့္ Abu Dhabi ႏိုင္ငံမ်ား၏ State investment fund မ်ားမွ ေပါင္ ၇.၃ billon အထိ ေခ်းယူႏိုင္ရန္ ညိွႏိႈင္းလ်က္႐ိွေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့သည္။ တစ္ဖက္၌လည္း အစိုးရမွ စတာလင္ေပါင္ 37 billon (US $ 64 bn) ႐ိွ taxpayer မ်ား၏ ေငြပမာဏကို အဓိကဘဏ္ႀကီး (၃)ခုသို႕ ထည့္တြင္းေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့သည္။ Scotland Royal Bank (RBS) သို႕လည္း ေပါင္ ၂၀ ဘီလီယံ ကို လည္းေကာင္း၊ HBDS ႏွင့္ L Loyds TSB ဘဏ္တို႕ ေပါင္းစည္းၿပီးသည့္အခါတြင္ ေပါင္ 17 bn ကို လည္းေကာင္း ထည့္တြင္း ေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေအာက္တိုဘာလ ၁၃ရက္ေန႕တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္ ။
Interest rate မ်ား ေလွ်ာ့ခ်လာၾကျခင္း
မိမိတို႕၏ ေငြေၾကးေစ်းကြက္တည္ၿငိမ္မႈျဖစ္လာေစေရးအတြက္ အစိုးရမ်ားမွ ၄င္းတို႕ဘဏ္မ်ား၏ Interest rate မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ် လာၾကသည္။ US ဘဏ္မ်ားမွ 2% မွ 5% အထိလည္းေကာင္း၊ European Central Bank (ECB)သည္ 4.25% မွ 3.75% အထိ လည္းေကာင္း၊ China မွ 0.27% point ကိုလည္းေကာင္း၊ UK သည္ 5%မွ 4.5% အထိလည္းေကာင္း ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ဘဏ္သည္လည္း ယခင္ 0.5မွ 0.3 သို႕ Interest rate အား ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သည္ ။
ကုလသမဂၢ၏ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား
အေမရိကန္ ျပည္တြင္းေငြေခ်းလုပ္ငန္းမ်ား၊ အိမ္ေျမေရာင္း၀ယ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားမွ စတင္လာခဲ့သည့္ ကမၻာ့ေငြေၾကးအခက္အခဲသည္ အာ႐ွ၊ ဥေရာပ အပါအ၀င္ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားအထိပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ျဖစ္လာခဲ့ေသာေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ႀကီးကလည္း ျပႆနာေျဖ႐ွင္းႏိုင္ေရးတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္႐ြက္ လာခဲ့သည္။ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကးျပႆနာကို တစ္ကမၻာလံုးအဆင့္အေနျဖင့္ လက္တြဲ ေျဖ႐ွင္းႏိုင္ရန္အတြက္ အဆင့္ျမင့္လုပ္ငန္းအဖြဲ႕ high-level task force တစ္ခုကို ၂၀၀၁ခုႏွစ္တြင္ စီးပြားေရး ႏိုဘယ္လ္ဆုရခဲ့သူ Joseph Stiglitz မွ ဦးေဆာင္ၿပီး ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ၄င္း task force မွ ႏိုင္ငံတကာ ေငြေၾကး စနစ္ႀကီး (Financial system) ကို ပံုစံေျပာင္းတည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ အေသးစိတ္ေဆြးေႏြးၾကမည္ ျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ ၾကာသာပေတးေန႕တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ကုလသမဂၢေငြေၾကးဆိုင္ရာ အေထြေထြညီလာခံတြင္ (General Assembly) ပညာ႐ွင္မ်ားမွ ကမၻာ့အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားအား ၁၉၄၄ Bretton Woods ညီလာခံတြင္ US မွ ဦးေဆာင္ၿပီး ခ်မွတ္ခဲ့သည့္ World Financial Rules မ်ားအား ျပန္လည္ျပင္ဆင္ၾကရန္ တိုက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ ညီလာခံႀကီးမွ IMF (International Monetary Fund) ႏွင့္ ကမၻာ့ဘဏ္တို႕ကို ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ ။
အဆိုပါ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံတြင္ ဥကၠ႒ Miguel d' Escoto Brockmann မွ "အဲ့ဒီ ေတာင္ပိုင္းက သူေတြ (North America) အေနႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕လို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားကို အသံုးခ်ၿပီး သူတို႕ရဲ႕အခက္အခဲကို ကူညီေဖးမမႈေပးေစမည့္ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို လုပ္ေနလို႕ မရဘူးေလ" ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္ ။
အေမရိကန္ျပည္တြင္း၌လည္း လက္႐ိွျဖစ္ေနသည့္ Financial Crisis အၿပီးသတ္သြားႏိုင္ေရး နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ဆက္လက္ေဆာင္႐ြက္လ်က္႐ိွသည္။ အိမ္ျဖဴေတာ္ အေနျဖင့္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ လက္႐ိွ က်င့္သံုးေနသည့္ Home Loans မ်ားႏွင့္ Mortgage Plan မ်ား၏ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္အတြက္ ညိွႏိႈင္းလ်က္႐ိွသည္ ။ လက္႐ိွအေျခအေနတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္း 7.5 သန္းေက်ာ္ ႐ိွသည့္ အိမ္ပိုင္႐ွင္ မ်ားအေနျဖင့္ ၄င္းတို႕၏ အိမ္အတြက္ အေၾကြးျဖင့္ ၀ယ္ယူခဲ့သျဖင့္ ေပးေနရသည့္ Mortgage ထက္ အိမ္တန္ဖိုးေလ်ာ့နည္းလာသည့္ အေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ေနရသည္။ ထိုသို႕ျဖစ္ေနျခင္းကို Business စကားအားျဖင့္ Negative Equity ဟုေခၚသည္။ Negative Equity ဆိုသည္မွာ "ေပးေခ်ျခင္း မျပဳရေသးသည့္ အေၾကြးပမာဏသည္ ပစၥည္း၏ တန္ဖိုးထက္မ်ားေနေသးသည့္ ပစၥည္ကို လက္၀ယ္ထားျခင္း"ကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး ဘန္းစကားအရ ေျပာရလွ်င္ ၄င္းကို Under Water ဟု ေခၚသည္။
တစ္ဖက္၌လည္း အေမရိကား႐ိွ ကားထုတ္လုပ္သူမ်ား၏ အ႐ံႈးႏွင့္ရင္ဆိုင္ေနရသျဖင့္ Automaker မ်ားမွ အစိုးရ၏ အကူအညီကို ေတာင္းခံေနၾကသည္။ US ၏ ကားေရာင္းခ်မႈသည္ September တြင္ ၁၃% ေလ်ာ့က်သြားခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ Michigan , New York , Ohio , Kentucky , Delaware ႏွင့္ South Dakota တို႕မွ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ (၆)ဦးႏွင့္ ကားထုတ္လုပ္သူမ်ား၏ CEO မ်ားမွ ၄င္းတို႕အား တိုက္႐ိုက္ကူညီေပးရန္ ေတာင္းခံလာခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ လက္႐ိွအေျခအေနတြင္ GM ႏွင့္ Chrystler တို႕အေနျဖင့္လည္း ပူးေပါင္း(Marger) ျပဳလုပ္ရန္ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို အိမ္ျဖဴေတာ္မွ ခြင့္မျပဳဘဲ ျဖစ္ေနသည္။
ႏို၀င္ဘာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အသစ္မ်ား
ႏို၀င္ဘာလထဲ ေရာက္႐ိွလာၾကသည္ႏွင့္အမွ် ေငြေၾကးေစ်းကြက္၏ အဆိုးဆံုးအေျခအေနမ်ား ၿပီးသြားၿပီဟု ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထား႐ိွလာၾကသည္ ။ အစိုးရမ်ား၏ ႀကိဳးပမ္းခ်က္မ်ားေၾကာင့္ credit အေျခအေန မ်ားလည္း တိုးတက္လာေနၿပီျဖစ္သည္ ။
"Credit ျပႆနာ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေျပလည္လာတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ထပ္ ၃လကေန ၆ လအထိေတာ့ စီးပြားေရးကိန္းဂဏန္းေတြဟာ ဆက္ၿပီးဆိုးေနဦးမွာပါ" ဟု Hinsdale Associate၏ ဒါ႐ိုက္တာ Paul Nolte မွ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေအာက္တိုဘာလသည္ ပံုမွန္အခ်ိန္မ်ား၌ပင္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္အတြက္ အဆိုးဆံုးလ ျဖစ္ေနက် ျဖစ္သျဖင့္ ႏို၀င္ဘာလထဲသို႕ ေရာက္႐ိွလာသည္ႏွင့္ အေကာင္းျမင္မႈမ်ား ေပၚထြက္လာၾကသည္။ အေမရိကန္တြင္ ျပဳလုပ္မည့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ ထိပ္သီးညီလာခံ၊ ကုလသမဂၢတြင္ ျပဳလုပ္ေနသည့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာအေထြေထြညီလာခံ အပါအ၀င္ ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွ အစိုးရမ်ား၏ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားေၾကာင့္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္အေျခအေနသည္ Positive Signမ်ား ေတြ႕ျမင္လာရေသာ္လည္း အေမရိကန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲရလဒ္ အပါအ၀င္ ေငြေၾကးစနစ္ႀကီးအေပၚ Investor မ်ား၏ ယံုၾကည္မႈ (trust) ျပန္လည္ရ႐ိွလာမႈ အေျခအေနတို႕အေပၚ မူတည္ၿပီး ျပႆနာႀကီး အမွန္တကယ္ ၿပီးဆံုးသြားၿပီလား ဆိုသည္ကို ေစာင့္ၾကည့္လ်က္႐ိွေနၾကပါသည္ ။
ေသာၾကာေန႕က Wall Street ပိတ္ခ်ိန္၌ ေအာက္တိုဘာတစ္လလံုးအတြက္ 16.9% က်သြားသျဖင့္ ေစ်းကြက္တစ္ခုလံုးအတြက္ အဆိုးဆံုးလျဖစ္ခဲ့ေသာ္လည္း အာ႐ွတိုက္႐ိွ ႏိုင္ငံအမ်ားႏွင့္ အျခားေဒသ႐ိွ ႏိုင္ငံ အခ်ိဳ႕တို႕ႏွင့္ ႏိႈင္းစာလွ်င္ ေတာ္ေသးသည္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အဆိုပါလတြင္ ၂၄% က်ဆင္းခဲ့သည့္ ဘရာဇီးမွ ၂၅%က်ဆင္းသြားသည့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအထိကိုၾကည့္လွ်င္ US သည္ အဆိုးဆံုးအေျခအေနတြင္ မ႐ိွဟု ဆိုႏိုင္သည္။ တရားခံမွာ Wall Street ဘာသာစကားအရဆိုလွ်င္ "deleveraging" ဟုေခၚသည့္ ေခ်းေငြျဖင့္ ၀ယ္ယူထားသည့္ stock ႏွင့္ bond မ်ားကို ျပန္လည္ေရာင္းခ်ျခင္း (သို႕) အသံုးျပဳျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ ။
စက္တင္ဘာလလယ္ကစ၍ Lehman Brothers Holdings ေဒ၀ါလီခံသြားရျခင္းမွ စတင္ၿပီး အထက္ပါပံုစံျဖင့္ stock share မ်ား ေရာင္းခ်ျခင္းမ်ား ပိုမိုျဖစ္ေပၚလာၿပီး stock မ်ားအား အ႐ံႈးခံၿပီး ခ၀ါခ် ေရာင္းခ်မႈမ်ားသည္ ေရနံစိမ္းေရာင္း၀ယ္မႈ အပါအ၀င္ ကမၻာတ၀ွမ္း႐ိွ ေစ်းကြက္မ်ားအားလံုးကို ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။
State Street Global Advisor ၏ မန္ေနဂ်ာ Dan Peirce မွ " ဒါက ကြင္းဆက္ပံုစံေလ၊ ေငြေၾကး ေစ်းကြက္က ပိုၿပီး အေျခအေနဆိုးလာတာနဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရဲ႕ အေျခအေနကို ပိုၿပီး ဆိုးလာေစတာေပါ့၊ ဒါနဲ႕ပဲ အဲ့ဒီအဖြဲ႕အစည္းက အရင္းအႏွီးပိုၿပီး လိုအပ္လာတယ္၊ ပိုၿပီး ခ၀ါခ် အ႐ံႈးခံေရာင္းရေတာ့တာေပါ့'' ဟု ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္ ။ ဤသို႕ျဖင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၏ နီေက Average သည္ တစ္လအတြင္း 23.8% က်ဆင္းသြား ခဲ့သည္ ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္လည္း Shanghai Composite သည္ 24.6% ႏွင့္ Hong Kong Hand Seng သည္ 22.5% က်သြားခဲ့သည္ ။ ေတာင္ကိုရီးယား၏ Kospi Composite index မွ 23.1% က်သြားခဲ့သည္။
အာ႐ွထက္ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားမွ အေျခအေနေကာင္းေနေသးသည္ ။ Pan-European Dow Jones Stoxx 600 Index သည္ ၁၃.၃%၊ London FTSE သည္ ၁၀.၇% ၊ ျပင္သစ္ CAC-40 သည္ ၁၃.၅%ႏွင့္ ဂ်ာမနီ DAX သည္ ၁၄.၅% က်သြားခဲ့သည္ ။
ႏိုင္ဂ်ီရီးယား ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒ ပါေမာကၡ Chule Wuma Soludo မွ ေျပာၾကားရာတြင္ လက္႐ိွ ကမၻာ့ ေငြေၾကးျပႆနာတြင္ အထိခိုက္ဆံုးျဖစ္မည့္သူမ်ားမွာ အေၾကြးမ်ားစြာ တင္႐ိွေနသည့္ အစိုးရမ်ားႏွင့္ ျပည္ပမွ အကူအညီမ်ားအေပၚ မွီခိိုေနသည့္ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္ ။ ၄င္းမွ ဆက္လက္ေျပာၾကားရာတြင္ US ကဲ့သို႕ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကးျပႆနာမွ ႐ုန္းထြက္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေဒၚလာ Trillion အထိ အသံုးျပဳေနၾကေၾကာင္း၊ ၄င္းေငြပမာဏထဲမွ အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားမွ ျပည္ပရိွ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ဘဏ္ထဲတြင္ Security အျဖစ္ထား႐ိွသည့္ေငြမ်ား (ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ ေငြမ်ား) ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားကဲ့သို႕ေသာ ဆင္းရဲသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႕ဘာသာ ကံကိုသာ ယံုၾကည္၍၊ အားကိုး၍ ေနေနရေၾကာင္း၊ ၄င္းသည္ မျဖစ္သင့္ေၾကာင္းျဖင့္ ေျပာၾကားသြားသည္။
Professor Soludo ေျပာၾကားသည္မွာ မွန္ကန္သင့္သေလာက္ မွန္ပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားသာမက ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားကပါ Financial Crisis အား ေက်ာ္လႊားႏိုင္ရန္အတြက္ ႀကိဳးပမ္းရာတြင္ ျပည္ပတုိင္းျပည္မ်ားကိုပါ အကူအညီယူလာရသည္။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ၏ အႀကီးဆံုးဘဏ္တစ္ခုျဖစ္ေသာ Barclays Bank သည္ Middle East ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ Qatar ႏွင့္ Abu Dhabi ႏိုင္ငံမ်ား၏ State investment fund မ်ားမွ ေပါင္ ၇.၃ billon အထိ ေခ်းယူႏိုင္ရန္ ညိွႏိႈင္းလ်က္႐ိွေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့သည္။ တစ္ဖက္၌လည္း အစိုးရမွ စတာလင္ေပါင္ 37 billon (US $ 64 bn) ႐ိွ taxpayer မ်ား၏ ေငြပမာဏကို အဓိကဘဏ္ႀကီး (၃)ခုသို႕ ထည့္တြင္းေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့သည္။ Scotland Royal Bank (RBS) သို႕လည္း ေပါင္ ၂၀ ဘီလီယံ ကို လည္းေကာင္း၊ HBDS ႏွင့္ L Loyds TSB ဘဏ္တို႕ ေပါင္းစည္းၿပီးသည့္အခါတြင္ ေပါင္ 17 bn ကို လည္းေကာင္း ထည့္တြင္း ေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေအာက္တိုဘာလ ၁၃ရက္ေန႕တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္ ။
Interest rate မ်ား ေလွ်ာ့ခ်လာၾကျခင္း
မိမိတို႕၏ ေငြေၾကးေစ်းကြက္တည္ၿငိမ္မႈျဖစ္လာေစေရးအတြက္ အစိုးရမ်ားမွ ၄င္းတို႕ဘဏ္မ်ား၏ Interest rate မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ် လာၾကသည္။ US ဘဏ္မ်ားမွ 2% မွ 5% အထိလည္းေကာင္း၊ European Central Bank (ECB)သည္ 4.25% မွ 3.75% အထိ လည္းေကာင္း၊ China မွ 0.27% point ကိုလည္းေကာင္း၊ UK သည္ 5%မွ 4.5% အထိလည္းေကာင္း ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ဘဏ္သည္လည္း ယခင္ 0.5မွ 0.3 သို႕ Interest rate အား ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သည္ ။
ကုလသမဂၢ၏ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား
အေမရိကန္ ျပည္တြင္းေငြေခ်းလုပ္ငန္းမ်ား၊ အိမ္ေျမေရာင္း၀ယ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားမွ စတင္လာခဲ့သည့္ ကမၻာ့ေငြေၾကးအခက္အခဲသည္ အာ႐ွ၊ ဥေရာပ အပါအ၀င္ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားအထိပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ျဖစ္လာခဲ့ေသာေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ႀကီးကလည္း ျပႆနာေျဖ႐ွင္းႏိုင္ေရးတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္႐ြက္ လာခဲ့သည္။ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကးျပႆနာကို တစ္ကမၻာလံုးအဆင့္အေနျဖင့္ လက္တြဲ ေျဖ႐ွင္းႏိုင္ရန္အတြက္ အဆင့္ျမင့္လုပ္ငန္းအဖြဲ႕ high-level task force တစ္ခုကို ၂၀၀၁ခုႏွစ္တြင္ စီးပြားေရး ႏိုဘယ္လ္ဆုရခဲ့သူ Joseph Stiglitz မွ ဦးေဆာင္ၿပီး ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ၄င္း task force မွ ႏိုင္ငံတကာ ေငြေၾကး စနစ္ႀကီး (Financial system) ကို ပံုစံေျပာင္းတည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ အေသးစိတ္ေဆြးေႏြးၾကမည္ ျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ ၾကာသာပေတးေန႕တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ကုလသမဂၢေငြေၾကးဆိုင္ရာ အေထြေထြညီလာခံတြင္ (General Assembly) ပညာ႐ွင္မ်ားမွ ကမၻာ့အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားအား ၁၉၄၄ Bretton Woods ညီလာခံတြင္ US မွ ဦးေဆာင္ၿပီး ခ်မွတ္ခဲ့သည့္ World Financial Rules မ်ားအား ျပန္လည္ျပင္ဆင္ၾကရန္ တိုက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ ညီလာခံႀကီးမွ IMF (International Monetary Fund) ႏွင့္ ကမၻာ့ဘဏ္တို႕ကို ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ ။
အဆိုပါ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံတြင္ ဥကၠ႒ Miguel d' Escoto Brockmann မွ "အဲ့ဒီ ေတာင္ပိုင္းက သူေတြ (North America) အေနႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕လို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားကို အသံုးခ်ၿပီး သူတို႕ရဲ႕အခက္အခဲကို ကူညီေဖးမမႈေပးေစမည့္ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို လုပ္ေနလို႕ မရဘူးေလ" ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္ ။
အေမရိကန္ျပည္တြင္း၌လည္း လက္႐ိွျဖစ္ေနသည့္ Financial Crisis အၿပီးသတ္သြားႏိုင္ေရး နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ဆက္လက္ေဆာင္႐ြက္လ်က္႐ိွသည္။ အိမ္ျဖဴေတာ္ အေနျဖင့္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ လက္႐ိွ က်င့္သံုးေနသည့္ Home Loans မ်ားႏွင့္ Mortgage Plan မ်ား၏ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္အတြက္ ညိွႏိႈင္းလ်က္႐ိွသည္ ။ လက္႐ိွအေျခအေနတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္း 7.5 သန္းေက်ာ္ ႐ိွသည့္ အိမ္ပိုင္႐ွင္ မ်ားအေနျဖင့္ ၄င္းတို႕၏ အိမ္အတြက္ အေၾကြးျဖင့္ ၀ယ္ယူခဲ့သျဖင့္ ေပးေနရသည့္ Mortgage ထက္ အိမ္တန္ဖိုးေလ်ာ့နည္းလာသည့္ အေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ေနရသည္။ ထိုသို႕ျဖစ္ေနျခင္းကို Business စကားအားျဖင့္ Negative Equity ဟုေခၚသည္။ Negative Equity ဆိုသည္မွာ "ေပးေခ်ျခင္း မျပဳရေသးသည့္ အေၾကြးပမာဏသည္ ပစၥည္း၏ တန္ဖိုးထက္မ်ားေနေသးသည့္ ပစၥည္ကို လက္၀ယ္ထားျခင္း"ကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး ဘန္းစကားအရ ေျပာရလွ်င္ ၄င္းကို Under Water ဟု ေခၚသည္။
တစ္ဖက္၌လည္း အေမရိကား႐ိွ ကားထုတ္လုပ္သူမ်ား၏ အ႐ံႈးႏွင့္ရင္ဆိုင္ေနရသျဖင့္ Automaker မ်ားမွ အစိုးရ၏ အကူအညီကို ေတာင္းခံေနၾကသည္။ US ၏ ကားေရာင္းခ်မႈသည္ September တြင္ ၁၃% ေလ်ာ့က်သြားခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ Michigan , New York , Ohio , Kentucky , Delaware ႏွင့္ South Dakota တို႕မွ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ (၆)ဦးႏွင့္ ကားထုတ္လုပ္သူမ်ား၏ CEO မ်ားမွ ၄င္းတို႕အား တိုက္႐ိုက္ကူညီေပးရန္ ေတာင္းခံလာခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ လက္႐ိွအေျခအေနတြင္ GM ႏွင့္ Chrystler တို႕အေနျဖင့္လည္း ပူးေပါင္း(Marger) ျပဳလုပ္ရန္ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို အိမ္ျဖဴေတာ္မွ ခြင့္မျပဳဘဲ ျဖစ္ေနသည္။
ႏို၀င္ဘာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အသစ္မ်ား
ႏို၀င္ဘာလထဲ ေရာက္႐ိွလာၾကသည္ႏွင့္အမွ် ေငြေၾကးေစ်းကြက္၏ အဆိုးဆံုးအေျခအေနမ်ား ၿပီးသြားၿပီဟု ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထား႐ိွလာၾကသည္ ။ အစိုးရမ်ား၏ ႀကိဳးပမ္းခ်က္မ်ားေၾကာင့္ credit အေျခအေန မ်ားလည္း တိုးတက္လာေနၿပီျဖစ္သည္ ။
"Credit ျပႆနာ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေျပလည္လာတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ထပ္ ၃လကေန ၆ လအထိေတာ့ စီးပြားေရးကိန္းဂဏန္းေတြဟာ ဆက္ၿပီးဆိုးေနဦးမွာပါ" ဟု Hinsdale Associate၏ ဒါ႐ိုက္တာ Paul Nolte မွ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေအာက္တိုဘာလသည္ ပံုမွန္အခ်ိန္မ်ား၌ပင္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္အတြက္ အဆိုးဆံုးလ ျဖစ္ေနက် ျဖစ္သျဖင့္ ႏို၀င္ဘာလထဲသို႕ ေရာက္႐ိွလာသည္ႏွင့္ အေကာင္းျမင္မႈမ်ား ေပၚထြက္လာၾကသည္။ အေမရိကန္တြင္ ျပဳလုပ္မည့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ ထိပ္သီးညီလာခံ၊ ကုလသမဂၢတြင္ ျပဳလုပ္ေနသည့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာအေထြေထြညီလာခံ အပါအ၀င္ ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွ အစိုးရမ်ား၏ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားေၾကာင့္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္အေျခအေနသည္ Positive Signမ်ား ေတြ႕ျမင္လာရေသာ္လည္း အေမရိကန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲရလဒ္ အပါအ၀င္ ေငြေၾကးစနစ္ႀကီးအေပၚ Investor မ်ား၏ ယံုၾကည္မႈ (trust) ျပန္လည္ရ႐ိွလာမႈ အေျခအေနတို႕အေပၚ မူတည္ၿပီး ျပႆနာႀကီး အမွန္တကယ္ ၿပီးဆံုးသြားၿပီလား ဆိုသည္ကို ေစာင့္ၾကည့္လ်က္႐ိွေနၾကပါသည္ ။
လင္းဦး(စိတ္ပညာ)
You received this email because you are subscribed to the real_time feed for http://linoo.myanmarbloggers.org/feeds/posts/default. To change your subscription settings, please log into RSSFWD.