[Public Health in Myanmar] 2 New Entries: Scabies

Scabies

ဝဲေရာဂါ

၀ဲ ဆိုတာ ကေလးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင္႔ သန္႕သန္႕ရွင္းရွင္း မေနတ႔ဲ ကေလးေတြ ၊ သန္႔ရွင္းေရးကို မိဘေတြက ဂရုတစိုက္ ၿပဳလုပ္ ေပးႏိုင္ၿခင္း မရွိတ႔ဲ ကေလး ေတြမွာ ၿဖစ္တက္ ပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႕ လူလတ္ပိုင္း ၊ လူငယ္ပိုင္း ေတြမွာလည္း ၿဖစ္တက္ပါတယ္ ။ စာဖတ္သူေတြ ထဲမွာ ကိုယ္တိုင္ ၿဖစ္ဖူး တာမ်ိဳး ရွိႏိုင္သလို ၊ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၀ဲ ေပါက္တ႔ဲ သူေတြကို ေတြ႕ဖူးေကာင္း ေတြ႕ဖူး ၾကမွာပါ ။

၀ဲ ေရာဂါပိုးေကာင္ Sarcoptes scabiei

၀ဲ က ဘက္တီးရီးယား ေၾကာင္႔ ၿဖစ္တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး ၊ ဗိုင္းရပ္စ္ ေၾကာင္႔လဲ မဟုတ္ပါဘူး ။ Sarcoptes scabiei လို႕ေခၚတ႔ဲ အေကာင္ေလး ေတြေၾကာင္႔ ၿဖစ္တာပါ ။ အဲဒီအေကာင္ေတြက အေရၿပား ေအာက္ကို ၀င္ၿပီး လိွဳဏ္ေခါင္းေတြ တူးၿပီး တြားသြား ေနၾကတ႔ဲအခါ အေရၿပားက ယားလာပါတယ္ ။ ယားေတာ႔ကုတ္ ၊ ကုတ္ေတာ႔ အေရၿပားက ပြန္းပဲ႔ၿပီး တၿခား ဗက္တီးရီးယားပိုးေတြ ၀င္လာၿပီး အနာၿဖစ္ ၊ အရည္တရႊဲရႊဲ န႔ဲ အနာကေတာ႔ ၀ဲစိုေပါ႕ ၊ ေၿခာက္ၿပီး ယားေနတ႔ဲ ၀ဲ ကေတာ႔ ၀ဲေၿခာက္ေပါ႕ ။၀ဲက ေနရာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ အၿဖစ္မ်ား တာက ေၿခေခ်ာင္း ၊ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြ ၊ ဦးေခါင္း ၊ လည္ပင္း ၊ ခ်ိဳင္းၾကားေတြ မွာ ၿဖစ္တက္ ပါတယ္ ။

၀ဲ ကို ကုလုိ႕ရပါတယ္ ။ ကုရတာ လြယ္သလား ခက္သလား ဆိုရင္ လူနာရဲ႕ အေနအထား ေပၚမူတည္ပါတယ္ ။ လူနာရဲ႕ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမွဳ ၊ ပတ္၀န္းက်င္သန္႔ရွင္းမွဳ ၊ ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားခ်က္အေပၚလိုက္နာမွဳ စတ႔ဲ အခ်က္ေတြ ေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။

၀ဲ ဟာ ညဘက္မွာ ပိုၿပီး ယားယံ တက္ပါတယ္ ။ ေန႔ဘက္မွာ မကုတ္မိေအာင္ သတိထားႏိုင္ေပမယ္႔ ညဘက္ အိပ္ရင္ အမွတ္မထင္ ကုတ္မိ တာကေန အနာစို ၿဖစ္သြား တက္ပါတယ္ ။ သတိထားဖို႔ လိုပါတယ္ ။ လက္သည္း ကို ေသခ်ာ ညွပ္ထားရပါမယ္ ။ လက္သည္း ရွည္ကေန ကုတ္မိလို႔ အနာစုိၿဖစ္ၿပီး ကုသရ တာရွည္ တက္ပါတယ္ ။

မိမိ၀တ္တ႔ဲ အ၀တ္အစား ေတြ ကို ေသခ်ာေလွ်ာ္ဖြတ္ ၊ ေနလွမ္း ၊ မီးပူတိုက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။ ဒါမွသာ ၀ဲေရာဂါကို ၿဖစ္ေစတ႔ဲ Sarcoptes scabiei ဆိုတ႔ဲ အေကာင္ေတြ ေသသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အ၀တ္အစားယူ၀တ္တာ ၊ ေရာဂါရွိသူ ကုတင္အိပ္ယာမွာ အိပ္တာ ၊ အ၀တ္အထည္ ၊ အသုံးအေဆာင္ေတြကေန ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္ ။

ေဆးကုသမွဴအေနန႔ဲကေတာ႔ ေရာဂါၿဖစ္ေစတ႔ဲ အေကာင္ကို သတ္ရပါမယ္ ။ ဘီပီအိုင္က ထုတ္တ႔ဲ Burscabies က ၿမန္မာၿပည္မွာ ၀ဲ အတြက္အသင္႔ေတာ္ဆုံးေဆး၀ါးပါပဲ ။ ေဆးကို အနာၿဖစ္ေနတ႔ဲ ေနရာတင္မကပဲ ေၿခဆုံးေခါင္းဆုံးလိမ္းသင္႔ပါတယ္ ။ ေသာက္ေဆးအေနန႔ဲကေတာ႔ သာမာန္အေနအထားမွာ မလိုအပ္ပါဘူး ။ ကုတ္မိလို႔ အနာက ဗက္တီးရီးယားပိုးေတြ၀င္ၿပီ အေရ တရႊဲရြဲန႔ဲ စိုေနရင္ေတာ႔ အနာေၿခာက္ေအာင္ ၊ အနာထပ္မပြားေအာင္ လိုအပ္တ႔ဲ ပဋိဇီ၀ ေဆး၀ါးေတြန႔ဲ ေသခ်ာကုသေပးရပါတယ္ ။

အိမ္မွာ အတူေနတ႔ဲ တၿခားသူေတြလဲ တၿပိဳင္နက္တည္း ကုသမွဳခံယူသင္႔ပါတယ္ ။ ဒါမွသာ ေရာဂါပိုးခုိကပ္က်န္မေနပဲ အၿမစ္ၿပတ္ သုတ္သင္ႏိုင္မွာပါ ။ တစ္ကိုယ္ေရသန္႕ရွင္းေရးကို ေသခ်ာဂရုၿပဳမယ္ ၊ အ၀တ္အစား ၊ အသုံးအေဆာင္ေတြကိုပါ တခါတည္းေနလွမ္း ၊ ေလ်ွာ္ဖြတ္ ၊ မီးပူတိုက္မယ္ဆိုရင္ ၀ဲေရာဂါက မၾကာခင္ေပ်ာက္သြားႏိုင္ပါတယ္ ။ ၀ဲေရာဂါက ၿပန္ၿဖစ္တက္ပါတယ္ ။ Sarcoptes scabiei အမ ဟာ အေရၿပားေအာက္မွာ ဥဥ ၿပီး ၂၁ ရက္ၾကာရင္အေကာင္ေပါက္ပါတယ္ ။ ကေလးအခ်င္းခ်င္း ၊ မိသားစု ၀င္ေတြ အခ်င္းခ်င္း တစ္ေယာက္ဆီက တစ္ေယာက္ ကူးလိုက္ ေပ်ာက္လိုက္ သံသရာ လည္ေနတက္ပါတယ္ ။ ကုသမွဳမွန္ကန္ဖို႔ လိုအပ္သလို လူနာရွင္ ဘက္ကလည္း ေသခ်ာလိုက္နာေဆာင္ရြက္တက္ဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္ ။

မိမိပတ္၀န္းက်င္မွာ မိဘေတြမသိနားမလည္လို႔ အေရတရႊဲရႊဲန႔ဲ ၀ဲ စြဲေနတ႔ဲ ကေလးေတြေတြ႕မိရင္ မိဘေတြကို နားလည္ေအာင္ရွင္းၿပၿပီး ကုသမွဴခံယူဖို႔ တိုက္တြန္းေပးေစလိုပါတယ္ ။ မိမိကိုယ္တိုင္တက္ႏိုင္ရင္လည္း ပါ၀င္ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေစလိုပါတယ္ ။ မိဘေတြရဲ႕ ဂရုစိုက္မွဳန႔ဲကင္းကြာၿပီးၿဖစ္သလိုေနတက္တ႔ဲ ကေလးေလးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားတက္တ႔ဲ ေရာဂါၿဖစ္လို႔ပါ ။ မသိနားမလည္တ႔ဲ ကေလးေလး ေတြက သနားဖို႕ အရမ္းေကာင္းပါတယ္ ။ ေသခ်ာကုရင္ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သလို ၊ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းမွဳေပၚမူတည္ၿပီး ၿပန္လည္ ကူးစက္ ႏိုင္တက္ ေရာဂါလည္း ၿဖစ္တာမို႔ က်ေနာ္တို႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၀ဲ ၿဖစ္ေနတ႔ဲသူကို ေတြ႕မိရင္ ကိုယ္ တက္ႏိုင္သေလာက္ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ ေလး ၿဖန္႕ေ၀ဖို႔ တိုက္တြန္း လိုက္ရပါတယ္ .....။။

အေရၿပားမွာ ၀ဲ ကူးစက္ ေနတ႔ဲ ပုံတစ္ခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ၿပ ေပးလိုက္ပါတယ္ ။




Dr Zero

Peptic Ulcer

အစာအိမ္နာ (သို႔) ေလနာေရာဂါ

အမ်ား ေခၚသလို အစာအိမ္နာ(သို႔) ေလနာ လို႔ေရးရေပမယ့္ တကယ္ အတိအက် ျပန္ဆိုရရင္ Peptic Ulcer
ဆိုသည္မွာ အစာေျခ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ျဖစ္ေပၚေသာ အနာခြက္ ကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါတယ္.. အဓိ
က အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေနရာေတြ ကေတာ့ အစာအိမ္ (stomach) နဲ႔ အူသိမ္ဦး (duodenum) တို႔ပ ဲ ျဖစ္ပါတယ္..
အစာအိမ္ တြင္ ျဖစ္ပါက Gastric Ulcer (GU) ဟု ေခၚျပီး အူသိမ္ဦးတြင္ ျဖစ္ပါက Duodenal Ulcer (DU)
ဟု ေခၚပါတယ္..အားလံုးကို ျခံဳျပီးေတာ့ Peptic Ulcer (PU) လို႔ပဲ ေခၚပါတယ္..ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေရးသား
ေသာ အစာအိမ္နာ အသံုးအႏႈန္းသည္ Peptic Ulcer ကိုသာ ရည္ညႊန္းပါတယ္..

အစာအိမ္ ဟာ အစာေခ်ဖို႔ အတြက္ ဟိုက္ဒ႐ိုကလိုရစ္အက္ဆစ္ (Hydrochloric acid, HCl ) နဲ႔ ပက္ပ္ဆင္
(Pepsin) ဆိုတဲ့ အင္ဇိုင္း ထြက္႐ွိ ပါတယ္.. အစာ အိမ္နဲ႔ အူသိမ္ဦး နံရံ ေျမွး (Mucosa) ေတြဟာ ပံုမွန္အား
ျဖင့္ အက္ဆစ္နဲ႔ ပက္ပ္ဆင္ကို ခံႏိုင္ရည္ ႐ွိပါတယ္..အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ နံရံေျမွး ခံႏိုင္ရည္ က်ဆင္း
လာတဲ့အခါ အက္ဆစ္နဲ႔ ပက္ပ္ဆင္ ဟာ နံရံေျမွးကို စားျပီး အနာခြက္ (Ulcer) ျဖစ္ေပၚလာ ေစပါတယ္.. အ
နာ ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္း(၂)ခ်က္ ကေတာ့

• အစာအိမ္တြင္း Helicobacter pylori (H.pylori) ဘက္တီးရီးယားပိုး ဝင္ျခင္းနဲ႔


• အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးမ်ား (NSAIDs) တာ႐ွည္သံုးစြဲျခင္း

တို႔ ျဖစ္ပါတယ္..

H.pylori ပိုးဟာ အ႐ြယ္ေရာက္ျပီးသူ ကမာၻ႔လူဦးေရ ထက္ဝက္ေက်ာ္ ကူးစက္ခံထားျပီး ျဖစ္ေၾကာင္း WHO
မွ ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္.. H.pylori ပိုးေၾကာင့္ အစာအိမ္ ေရာင္ရမ္းျခင္း (Gastritis) ျဖစ္သူမ်ားရဲ႕ ၉၀%
ဟာ ဘာလကၡဏာမွ မျပပဲ ႐ွိေနပါတယ္.. Duodenal Ulcer ႐ွိသူမ်ား၏ ၉၅% ၊ Gastric Ulcer ႐ွိသူမ်ား၏
၈၀% သည္ H.pylori ပိုး ကူးစက္ခံ ထားရျပီးျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိရပါတယ္.. H.pylori ပိုးဟာေသြးေႏြး သ
တၱဝါမ်ားရဲ႕ အစာေျခ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္မွာ ေတြ႔ရျပီး လူ႔ခႏၶာကိုယ္ အစာအိမ္ ထဲမွာ ႐ွင္သန္ေန
ထိုင္ ေပါက္ဖြား ၾက ပါတယ္..ကူးစက္နည္း ကေတာ့ မစင္မွ အစားအစာ၊ ေရ ကေန တစ္ဆင့္ ကူးစက္ပါ
တယ္..

ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ ေလးဖက္နာ၊ ေဂါက္ေရာဂါ၊ အဆစ္နာေရာဂါ ႐ွိသူမ်ား အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး
ကို တာ႐ွည္စြာ သံုးစြဲ ျခင္းေၾကာင့္ အစာအိမ္နာ ျဖစ္ေပၚလာ တတ္ပါတယ္.. Diclofenac, Ibuprofen,
Naproxen, Aspirin စသည့္ေဆးမ်ားသည္ အစာအိမ္နာ (Peptic Ulcer) ျဖစ္ေစပါတယ္..Acetamino-
phen (Paracetamol) သည္ အစာအိမ္နာေရာဂါ မျဖစ္ေပၚေစပါ..

ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္းသည္ အစာအိမ္နာ ျဖစ္ေစ႐ံုသာမက ေရာဂါ၏ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို
လည္း ျဖစ္ေပၚေစျပီး အနာေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ေဆးကုသမႈ ကိုလည္း ၾကန္႔ၾကာေစပါတယ္..စိတ္ဖိစီးမႈ
(Stress) နဲ႔ အစပ္စာ (Spicy Food) မ်ားဟာ အစာအိမ္ ေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ အရင္က ယူဆခဲ့ေသာ္
လည္း အခုခါ H.pylori ပိုးကို ႐ွာေဖြေတြ႔႐ွိျပီးေနာက္ပိုင္းဒီအယူအဆဟာ ေမွးမွိန္ခဲ့ပါတယ္..

အစာအိမ္နာ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ားမွာ

• ရင္ညြန္႔ (Just below the Sternum) တြင္ နာက်င္ျခင္း
  • မ်ားေသာအားျဖင့္ Gastric ulcer သည္ အစာစားပါက ပိုနာတတ္ျပီး Duodenal ulcer သည္ အစာစားျပီးပါက နာက်င္မႈ သက္သာ လာတတ္ပါတယ္..
• ရင္ပူရင္ကယ္ျဖစ္ျခင္း


• ေလထေလတက္ျခင္း (bloating & belching)
• အစာစားခ်င္စိတ္ ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်လာျခင္း
• ေအာ့အန္ျခင္း၊ ေသြးအန္ျခင္း(Hematemesis)၊ ဝမ္းအမဲသြားျခင္း(Melaena)
• 
  

တို႔ ျဖစ္ပါတယ္..
ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္ စစ္ေဆးခ်က္မ်ား

• အစာအိမ္ ဓါတ္မွန္႐ိုက္ျခင္း (Barium meal X-Rays) အားျဖင့္ အစာအိမ္နာ ႐ွိမ႐ွိ သိႏိုင္ပါတယ္..
• H.pylori ပိုး႐ွိမ႐ွိ စမ္းသပ္ရန္
  • အစာအိမ္ၾကည့္ မွန္ေျပာင္း (Endoscope) ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ အစာအိမ္နာ ကို တိုက္႐ိုက္ၾကည့္ႏိုင္သလို အစာအိမ္ရည္ကိုယူျပီး ပိုးေမြးျခင္းျဖင့္ သိႏိုင္ပါတယ္
  • Urea Breath Test ၊ ေသြး ႏွင့္ ဝမ္း စစ္ေဆးျခင္းျဖင့္လည္း သိႏိုင္ပါတယ္..
  /ul>

ေဆးကုသမႈ
ေဆးကုသမႈ အပိုင္းတြင္ ဆရာဝန္ ညႊန္ၾကားေသာ ေဆးကိုအတိအက် လိုက္နာ ေသာက္သံုးရန္ လိုအပ္
သလို လူနာ အပိုင္းမွလည္း ေ႐ွာင္ၾကဥ္ စရာမ်ားကို လိုက္နာဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္.. အစာအိမ္နာ ႐ွိသူသည္

• ေဆးလိပ္ လံုးဝ (လံုးဝ) ျဖတ္ရန္
• အစပ္စာ၊ ေကာ္ဖီ၊ အရက္ ေ႐ွာင္
  ရန္
• အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး လံုးဝ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ျပီး အစာအိမ္ မထိခိုက္ေသာ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးကို ဆရာဝန္ ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း ေသာက္ရန္
• အနာက်က္ေစရန္
  • H₂ Receptor Antagonist ေဆးမ်ား၊ ဥပမာ- Cimetidine , Ranitidine
  • Proton Pump Inhibitor ေဆးမ်ား၊ ဥပမာ-Omeprazole , Lansoprazole တို႔ကို ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္..
• အမ်ားစု မွာ H.pylori ပိုး ကူးစက္ခံရမႈ ႐ွိသျဖင့္ H.pylori ပိုး ႐ွင္းလင္းသုတ္သင္ ဖို႔
  ေဆး(၃)မ်ဳိးကို တစ္ေန႔ ၂ ၾကိမ္ ၁၀ ရက္ မွ ၁၄ ရက္ထိ ေသာက္ရန္ လိုအပ္ပါတယ္..
  
  1. Omeprazole 20 mg (or) Lansoprazole 30 mg twice daily
  
  
  2. Metronidazole 500 mg (or) Amoxicillin 1 g (1000 mg) twice daily
  
  
  3. Clarithromycin 500 mg twice daily

ဒီေဆးမ်ားကို ေသာက္ျပီးေနာက္ Omeprazole (or) Lansoprazole ကို အနာ လံုးဝ ေပ်ာက္ကင္း
ေအာင္အတြက္ (၄)ပတ္ မွ (၆)ပတ္ထိ ဆက္ေသာက္ရန္ လိုအပ္ပါတယ္..
ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ား

• အစာအိမ္ ေသြးယိုျခင္း
• အစာအိမ္ေပါက္ျခင္း
• အစာအိမ္ အထြက္ပိတ္ျခင္း (Gastric Outlet Obstruction - GOO)
  • Duodenal Ulcer အနာက်က္ျပီးေနာက္ အူသိမ္ဦး က်ဥ္းျပီး အစာအိမ္ ထြက္ေပါက္ ပိတ္သြားတတ္ပါတယ္.. ဒီေရာဂါ ျဖစ္ရင္ ေန႔စဥ္ အန္တတ္ျခင္း၊ အရည္ခန္းေျခာက္မႈ ႐ွိျခင္း (Dehydration) တို႔ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္..

You received this email because you are subscribed to the real_time feed for http://health.ngoinmyanmar.org/feeds/posts/default. To change your subscription settings, please log into RSSFWD.