ကမၻာ့ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အက်ပ္အတည္း
၂၀၀၈ စက္တင္ဘာလႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလတြင္စတင္ၿပီး ယေန႕ထိတိုင္ ျဖစ္ေနသည့္ ကမၻာ့ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အခက္အခဲမွာ ကမၻာ့စီးပြားကပ္ႀကီး (the Great Depression) အၿပီး အဆိုး၀ါးဆံုး စီးပြားေရး ခက္ခဲမႈျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာကုမၸဏီမ်ား၏ အၾကပ္အတည္းဆိုက္ေရာက္မႈမွ အခ်ိဳ႕ကုမၸဏီမ်ားကို အစိုးရမွ ထိန္းသိမ္းခဲ့ရျခင္းျဖင့္ စတင္ခဲ့သည့္ အဆိုပါ Crisis သည္ ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကတိုက္သာမက အာ႐ွတိုက္႐ိွ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ ဘဏ္မ်ားအထိပါ ဆက္တိုက္ ႀကီးထြားလာခဲ့သည္။ ၄င္းအခက္အခဲသည္ ေငြေၾကးအျဖစ္သို႕ လြယ္ကူစြာ ေျပာင္းလဲျခင္း မျပဳႏိုင္သည့္ Liquidity Problem အျဖစ္ တိုးတက္လာခဲ့ပါသည္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ဘ႑ာေရး ၀န္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ဗဟိုဘဏ္အႀကီးအကဲမ်ားမွ အခက္အခဲအား ေျဖ႐ွင္းႏိုင္ေရး ပူးေပါင္းၫိွႏိႈင္းလုပ္ေဆာင္ေနၾက ေသာ္လည္း ျပႆနာမွာ ဆက္လက္၍ ျဖစ္ေပၚေနပါသည္ ။
၂၀၀၈ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းမွပင္ ကမၻာတ၀ွမ္းစီးပြားေရးအခက္အခဲတစ္ခု ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည့္ အေျခအေနကို ေဖာ္ျပေနသည့္ လကၡဏာမ်ား ေတြ႕လာရသည္။ ၄င္းတို႕ထဲတြင္ ေရနံေစ်းႏႈန္း ႀကီးလာျခင္း၊ ကမၻာတ၀ွမ္း ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ျဖစ္လာျခင္း၊ ေငြေခ်းမႈ အေၾကြး၀ယ္ယူမႈမွ ျပႆနာေပၚေပါက္လာျခင္းအျပင္ ဘဏ္ႀကီမ်ားမွ ေဒ၀ါလီခံသြားရျခင္း၊ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း ျမင့္တက္လာျခင္းတို႕ ပါ၀င္ပါသည္ ။
လူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား ျမင့္တက္လာျခင္း
၂၀၀၃ခုႏွစ္မ်ားမွစ၍ လူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား ေရာင္းခ်မႈအားသည္ 1980-2000 Great Commodities Depression ကာလအၿပီး ျပန္လည္၍ တိုးတက္လာခဲ့သည္။ ေရာင္းခ်မႈအား တိုးတက္လာသည္ႏွင့္အမွ် ေစ်းႏႈန္းတက္လာခဲ့ရာမွ ကုန္ပစၥည္းအမ်ားစု၊ အထူးသျဖင့္ ေရနံႏွင့္ စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းမ်ား၏ ႏႈန္းထားမ်ား အဆမတန္တိုးတက္လာသျဖင့္ ႏိုင္ငံအမ်ား၏ စီးပြားေရးအေပၚ ထိခိုက္မႈျဖစ္ေပၚလာၿပီး Stagflation ဟုေခၚသည့္ Demand ႏွင့္ Employment တိုးတက္လာျခင္းမ႐ိွဘဲ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ျဖစ္ျခင္းမ်ားႏွင့္ Globalization အေပၚ ဆိုးက်ိဳးျဖစ္လာခဲ့သည္ ။
သတင္းဌာနမ်ား၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ၂၀၀၈ခုႏွစ္၊ေဖေဖာ္၀ါရီမွစ၍ ကမၻာတ၀ွမ္းေငြေၾကးေဖာင္းပြ မႈမွာ စံခ်ိန္တင္ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ IMF ၏ အခ်က္အလက္မ်ားအရ Inflation သည္ ေရနံတင္ပို႕ ေရာင္းခ်သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ေနၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ပါ တိုးတက္ျဖစ္ေပၚေနသည္ ။ ILO ၏ ခန္႕မွန္းခ်က္မ်ားအရ ၂၀၀၉ခုႏွစ္အေရာက္တြင္ ယခုေငြေၾကးအခက္အခဲေၾကာင့္ ကမၻာတ၀ွမ္း အလုပ္လက္မဲ့ ဦးေရသည္ သန္း ၂၀ အထိ ႐ိွလာလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္ ။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ျပည္တြင္း ေငြေၾကးဆိုင္ရာအခက္အခဲ
၂၀၀၈ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ ပစၥည္းေပါင္ႏွံမႈျပႆနာ (Mortgage Crisis)ႏွင့္ ေဒၚလာ တန္ဖိုး ေလ်ာ့က်သည့္ျပႆနာမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနရသည့္အခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ အေစာပိုင္း ကာလကပင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ စတင္ျဖစ္ေပၚေနၿပီဟု ေလ့လာသူ အေတာ္မ်ားမ်ားမွ ယံုၾကည္ထားၾကသည္ ။ Federal Reserve ၏ ယခင္သဘာပတိျဖစ္ခဲ့သူ Alan Greenspan မွ US တြင္ လက္႐ိွျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကးျပႆနာသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ အၿပီးမွစ၍ အဆိုးဆံုးျဖစ္သည္ဟု မွတ္ခ်က္ ျပဳခဲ့သည္ ။
July ၁၁ရက္ေန႕တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ အႀကီးဆံုး အေပါင္လက္ခံသည့္ Indy Mae အား အစိုးရမွ ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္သည္။ September 13 တြင္ Lehman Brothers မွ တဖန္ေဒ၀ါလီခံသြားခဲ့သည္။ အျခား ေ႐ွ႕ေဆာင္ေငြေၾကးဆိုင္ရာ ကုမၸဏီႀကီးျဖစ္ေသာ Merill Lynch အားလည္း အေမရိကန္ ဘဏ္ႀကီး (Bank of America) မွ ၀ယ္ယူခဲ့သည္။ ထုိသုိ႕ Lehman Brothers ေဒ၀ါလီခံခဲ့ရသျဖင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္ရန္အတြက္ ဘဏ္(၁၀)ခုမွ ပူးေပါင္းၿပီး အေမရိကန္ေဒၚလာ (၇၀)ဘီလီယံအား အေရးေပၚ ရံပံုေငြအျဖစ္ မတည္ခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းအျပင္ ၂၀၀၈ခုႏွစ္အတြင္း September လအထိ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ တ၀ွမ္း ေဒ၀ါလီခံခဲ့ရသည့္ ကုမၸဏီစုစုေပါင္း (၈၁)ခု ႐ိွခဲ့သည္။
စက္တင္ဘာလတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံအစိုးရ Secretary of Treasury မွ တင္ျပသည့္ အထူး အေရးေပၚကယ္ဆယ္ေရးအစီအစဥ္အား သမၼတဘု႐ွ္အစိုးရမွ ကြန္ဂရက္သို႕ တင္ျပေတာင္းဆိုခဲ့ၿပီး ကြန္ဂရက္၌ အေျခအတင္ေဆြးေႏြးၾကၿပီး $ 700 Billion ႐ိွ Bailout plan အား Congress မွ အတည္ျပဳ ေပးခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ $ 700 Billion ႏွင့္အတူ Emergency Economic Stabilization Act 2008 ကိုပါ ျပဌာန္းၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအတြင္း ျဖစ္ေပၚေနသည့္ Financial Crisis အား ကယ္တင္ႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နည္းတူ EU ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ၿဗိတိန္၊ ေနာ္ေ၀း၊ ၾသစေၾတးလ်၊ ျပင္သစ္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္မ်ားကို ကယ္တင္ႏိုင္ရန္ အစီအစဥ္မ်ား ေရးဆြဲလုပ္ေဆာင္လာခဲ့ၾကသည္။
ေအာက္တိုဘာ (၁၈)ရက္ႏွင့္ (၁၉)ရက္ေန႕မ်ားတြင္ ျပင္သစ္သမၼတ ဆာကိုဇီ၊ ဥေရာပသမဂၢဥကၠဌ ဟုိေဆးမင္ႏူရယ္ဘာ႐ိုဆိုတို႕ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးအၿပီး သမၼတဘြတ္႐ွ္မွ လာမည့္ႏို၀င္ဘာ (၁၅)ရက္ေန႕တြင္ ၀ါ႐ွင္တန္၌ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ တာ၀န္႐ိွသူမ်ား၏ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ညီလာခံတစ္ခုကို လက္ခံက်င္းပသြားမည့္ အေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့သည္။
ကြန္ရက္မွ အတည္ျပဳေပးခဲ့သည့္ $ 700 Billion မွ ကနဦး $ 125 Billion အား ၿပီးခဲ့သည့္ ရက္သတၱပတ္တြင္ အေမရိကန္ဘဏ္ႀကီး (၉)ခု၏ ႐ွယ္ယာမ်ားအား ၀ယ္ယူရန္အတြက္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ထပ္ 125 Billon ေဒၚလာအားလည္း ပိုမိုေသးငယ္သည့္ ေငြေခ်းလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ သတ္မွတ္ ထားခဲ့သည္။ ၄င္းအျပင္ ယခုအခါ U.S Treasury အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံအ၀ွမ္း႐ိွ ဘဏ္မ်ားႏွင့္ အျခား ေငြေၾကး လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားအား ပစ္မွတ္ထားၿပီး ေနာက္ထပ္အကူူေပးရန္အတြက္ အစီအစဥ္သစ္ အျဖစ္ အာမခံကုမၸဏီမ်ားထံမွ အေပါင္ေငြမ်ားကို ၀ယ္ယူရန္အတြက္ စီစဥ္လ်က္႐ိွသည္ ။
ထိုသို႕ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ Treasury Secretary ဟင္နရီေပါလ္ဆင္၏ ကူညီေရးအစီအစဥ္ကို ပိုမို က်ယ္ျပန္႕သြားေစမည္ျဖစ္သည္ ။ ေပါလ္ဆင္အေနျဖင့္ သူ၏မူလ Financial rescue program အစီအစဥ္အား ခန္႕မွန္းထားၾကသည္ထက္ လွ်င္ျမန္စြာ ေစ်းကြက္ပ်က္စီးလာသည့္အတြက္ Equity ႐ွယ္ယာမ်ား ၀ယ္ယူရန္အတြက္ အာ႐ံုစိုက္ လုပ္ေဆာင္လာရသည္ ။ ဘဏ္ႀကီး (၁၀၀)၊ insurance ကုမၸဏီ ႀကီးမ်ား အပါအ၀င္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာကုမၸဏီမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ Financial Services Roundtable မွလည္း US Treasury အား ကယ္ဆယ္ေရးအစီအစဥ္အား insurance ကုမၸဏီမ်ား၊ ေငြေၾကးပြဲစား လုပ္ေဆာင္သူမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ထုတ္လုပ္သူမ်ားမွလည္း အစိုးရထံသို႕ ၄င္းတို႕၏ ႐ွယ္ယာမ်ားအား ေရာင္းခ်ခြင့္ရ႐ိွေစႏိုင္မည့္ အစီအစဥ္မ်ားကိုပါ ထည့္သြင္းေရးဆြဲေပးရန္ ဖိအားေပးလ်က္ ႐ိွသည္ ။
ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား
အာ႐ွႏွင့္ ဥေရာပမွ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ားသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕တြင္ (၂)ရက္ၾကာေတြ႕ ဆံုၿပီး လက္႐ိွျဖစ္ေပၚေနသည့္ ကမၻာ့စီးပြားေရးအခက္အခဲကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းကို ႐ွာေဖြေနၾကသည္။ စေနေန႕က ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေၾကျငာခ်က္တြင္ ၄င္းတို႕က မိမိတို႕အေနျဖင့္ က်ယ္ျပန္႕သည့္ သေဘာတူညီခ်က္ တစ္ခုကို ေငြေၾကးအခက္အခဲကပ္ႀကီးအား ေျဖ႐ွင္းရန္အတြက္ ရ႐ိွထားၿပီးျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ၄င္းတို႕၏ အျမင္မ်ားကို ေနာက္လတြင္ ၀ါ႐ွင္တန္၌ ျပဳလုပ္မည့္ ထိပ္သီးညီလာခံတြင္ ဆက္လက္တင္ျပေဆြးေႏြးသြား ၾကမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။
၄င္းတို႕မွ ဆက္လက္၍ ကမၻာ့စီးပြားေရးကို လမ္းညႊန္မႈေပးမည့္ ဥပေဒအသစ္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးႏွင့္ ျပႆနာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ တိုင္းျပည္မ်ားအား အကူအညီေပးရာတြင္ IMP မွ ဦးေဆာင္သြားရန္ကိုလည္း သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။
တ႐ုတ္သမၼတ ၀မ္ၾကားေပါင္မွ ေျပာၾကားရာတြင္ "ကမၻာ့စီးပြားေရးအေပၚ ယခုေငြေၾကးျပႆနာမွ အမွန္တကယ္ထိခိုက္မႈ မျဖစ္ေစရန္အတြက္ လုိအပ္သည့္နည္းလမ္းအားလံုးကို အသံုးျပဳသြားရပါမည္" ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သမၼတ၀မ္မွ ဆက္လက္ေျပာၾကားရာတြင္ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ျပႆနာမ်ားအေနျဖင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအေပၚ ထိခိုက္မႈအနည္းငယ္သာ ႐ိွေသးေသာ္လည္း ကမၻာတ၀ွမ္း ၀ယ္လိုအား ေလ်ာ့ဆင္းမႈေၾကာင့္ မိမိတို႕ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိ္ဳးတိုးတက္မႈနဲ႕ ေရာသြားလိမ့္မည္္ဟု ေျပာၾကားခ့ဲသည္ ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈႏႈန္းသည္ ၄%သို႕ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ေသာ္လည္း ကမၻာ့စီပြားေရးအင္အား ႀကီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈႏႈန္းမွာ အျမင့္ဆံုးျဖစ္သည္ ။
IMF အေနျဖင့္လည္း အိုက္စလန္မွ စ၍ ပါကစၥတန္အထိ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂ႏိုင္ငံထံသုိ႕ ေခ်းေငြထုတ္ေခ်း ႏိုင္ေရး ၫိွႏိႈင္းလ်က္႐ိွသည္။ အစိုးရမ်ားအေနျဖင့္လည္း ေဒၚလာ 4 Billion ခန္႕အထိကို ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ား အပါအ၀င္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ ျပန္လည္ နလန္ထူလာေရးအတြက္ ပမာဏျပရန္အတြက္ ကတိက၀တ္ ျပဳထား ခဲ့သည္။
ယခုအခါတြင္ ကမၻာ့ေငြေၾကးျပႆနာသည္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ မေ႐ြး တိုင္းျပည္အမ်ား ခံစားေနရၿပီ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးအခက္အခဲမွာ ၾကာ႐ွည္စြာျဖစ္မည္ကို စိုးရိမ္လ်က္႐ိွသည့္အတြက္ ကမၻာတ၀ွမ္းႏွင့္ ႐ွယ္ယာမ်ား ေသာၾကာေန႕တြင္ ထုိးဆင္းသြားေစခဲ့သည္။ အာ႐ွတြင္ နီေက Average သည္ ၅ႏွစ္အတြင္း ေအာက္ဆံုးအဆင့္အျဖစ္ ၉.၆% ထိုးဆင္းသြားခဲ့သည္ ထုိ႕အတူ ေဟာင္ေကာင္၊မြန္ေဘႏွင့္ ဆိုးလ္ၿမိဳ႕တို႕ တြင္လည္း အလားတူ ႐ွယ္ယာမ်ား က်ဆင္းသြားခဲ့သည္။
ဥေရာပတြင္လည္းေကာင္း၊ US တြင္လည္းေကာင္း၊ အလားတူ ျဖစ္ခဲ့သည့္ ဂ်ပန္၊ယမ္းေငြမ်ားမွာမူ ၁၃ႏွစ္အတြင္း အျမင့္ဆံုးအျဖစ္ ၊ US ေဒၚလာတြင္ ၉၄.၆ ယမ္း အထိ ေထာင္တက္ခဲ့သည္ ။
ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွ ႏုိင္ငံအားလံုးတို႕အေနျဖင့္ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကး အခက္အခဲအား ပူးေပါင္း ေျဖ႐ွင္းရန္ နည္းလမ္းမ်ား ႐ွာေဖြလ်က္႐ိွေသာ္လည္း ျပႆနာမွာ ရပ္တန္႕သြားမည့္ အရိပ္ အေျခအေန မေတြ႕႐ိွေရးေသးေပ ။
လင္းဦး(စိတ္ပညာ)
၂၀၀၈ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းမွပင္ ကမၻာတ၀ွမ္းစီးပြားေရးအခက္အခဲတစ္ခု ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည့္ အေျခအေနကို ေဖာ္ျပေနသည့္ လကၡဏာမ်ား ေတြ႕လာရသည္။ ၄င္းတို႕ထဲတြင္ ေရနံေစ်းႏႈန္း ႀကီးလာျခင္း၊ ကမၻာတ၀ွမ္း ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ျဖစ္လာျခင္း၊ ေငြေခ်းမႈ အေၾကြး၀ယ္ယူမႈမွ ျပႆနာေပၚေပါက္လာျခင္းအျပင္ ဘဏ္ႀကီမ်ားမွ ေဒ၀ါလီခံသြားရျခင္း၊ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း ျမင့္တက္လာျခင္းတို႕ ပါ၀င္ပါသည္ ။
လူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား ျမင့္တက္လာျခင္း
၂၀၀၃ခုႏွစ္မ်ားမွစ၍ လူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား ေရာင္းခ်မႈအားသည္ 1980-2000 Great Commodities Depression ကာလအၿပီး ျပန္လည္၍ တိုးတက္လာခဲ့သည္။ ေရာင္းခ်မႈအား တိုးတက္လာသည္ႏွင့္အမွ် ေစ်းႏႈန္းတက္လာခဲ့ရာမွ ကုန္ပစၥည္းအမ်ားစု၊ အထူးသျဖင့္ ေရနံႏွင့္ စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းမ်ား၏ ႏႈန္းထားမ်ား အဆမတန္တိုးတက္လာသျဖင့္ ႏိုင္ငံအမ်ား၏ စီးပြားေရးအေပၚ ထိခိုက္မႈျဖစ္ေပၚလာၿပီး Stagflation ဟုေခၚသည့္ Demand ႏွင့္ Employment တိုးတက္လာျခင္းမ႐ိွဘဲ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ျဖစ္ျခင္းမ်ားႏွင့္ Globalization အေပၚ ဆိုးက်ိဳးျဖစ္လာခဲ့သည္ ။
သတင္းဌာနမ်ား၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ၂၀၀၈ခုႏွစ္၊ေဖေဖာ္၀ါရီမွစ၍ ကမၻာတ၀ွမ္းေငြေၾကးေဖာင္းပြ မႈမွာ စံခ်ိန္တင္ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ IMF ၏ အခ်က္အလက္မ်ားအရ Inflation သည္ ေရနံတင္ပို႕ ေရာင္းခ်သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ေနၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ပါ တိုးတက္ျဖစ္ေပၚေနသည္ ။ ILO ၏ ခန္႕မွန္းခ်က္မ်ားအရ ၂၀၀၉ခုႏွစ္အေရာက္တြင္ ယခုေငြေၾကးအခက္အခဲေၾကာင့္ ကမၻာတ၀ွမ္း အလုပ္လက္မဲ့ ဦးေရသည္ သန္း ၂၀ အထိ ႐ိွလာလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္ ။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ျပည္တြင္း ေငြေၾကးဆိုင္ရာအခက္အခဲ
၂၀၀၈ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ ပစၥည္းေပါင္ႏွံမႈျပႆနာ (Mortgage Crisis)ႏွင့္ ေဒၚလာ တန္ဖိုး ေလ်ာ့က်သည့္ျပႆနာမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနရသည့္အခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ အေစာပိုင္း ကာလကပင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ စတင္ျဖစ္ေပၚေနၿပီဟု ေလ့လာသူ အေတာ္မ်ားမ်ားမွ ယံုၾကည္ထားၾကသည္ ။ Federal Reserve ၏ ယခင္သဘာပတိျဖစ္ခဲ့သူ Alan Greenspan မွ US တြင္ လက္႐ိွျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကးျပႆနာသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ အၿပီးမွစ၍ အဆိုးဆံုးျဖစ္သည္ဟု မွတ္ခ်က္ ျပဳခဲ့သည္ ။
July ၁၁ရက္ေန႕တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ အႀကီးဆံုး အေပါင္လက္ခံသည့္ Indy Mae အား အစိုးရမွ ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္သည္။ September 13 တြင္ Lehman Brothers မွ တဖန္ေဒ၀ါလီခံသြားခဲ့သည္။ အျခား ေ႐ွ႕ေဆာင္ေငြေၾကးဆိုင္ရာ ကုမၸဏီႀကီးျဖစ္ေသာ Merill Lynch အားလည္း အေမရိကန္ ဘဏ္ႀကီး (Bank of America) မွ ၀ယ္ယူခဲ့သည္။ ထုိသုိ႕ Lehman Brothers ေဒ၀ါလီခံခဲ့ရသျဖင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္ရန္အတြက္ ဘဏ္(၁၀)ခုမွ ပူးေပါင္းၿပီး အေမရိကန္ေဒၚလာ (၇၀)ဘီလီယံအား အေရးေပၚ ရံပံုေငြအျဖစ္ မတည္ခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းအျပင္ ၂၀၀၈ခုႏွစ္အတြင္း September လအထိ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ တ၀ွမ္း ေဒ၀ါလီခံခဲ့ရသည့္ ကုမၸဏီစုစုေပါင္း (၈၁)ခု ႐ိွခဲ့သည္။
စက္တင္ဘာလတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံအစိုးရ Secretary of Treasury မွ တင္ျပသည့္ အထူး အေရးေပၚကယ္ဆယ္ေရးအစီအစဥ္အား သမၼတဘု႐ွ္အစိုးရမွ ကြန္ဂရက္သို႕ တင္ျပေတာင္းဆိုခဲ့ၿပီး ကြန္ဂရက္၌ အေျခအတင္ေဆြးေႏြးၾကၿပီး $ 700 Billion ႐ိွ Bailout plan အား Congress မွ အတည္ျပဳ ေပးခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ $ 700 Billion ႏွင့္အတူ Emergency Economic Stabilization Act 2008 ကိုပါ ျပဌာန္းၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအတြင္း ျဖစ္ေပၚေနသည့္ Financial Crisis အား ကယ္တင္ႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နည္းတူ EU ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ၿဗိတိန္၊ ေနာ္ေ၀း၊ ၾသစေၾတးလ်၊ ျပင္သစ္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္မ်ားကို ကယ္တင္ႏိုင္ရန္ အစီအစဥ္မ်ား ေရးဆြဲလုပ္ေဆာင္လာခဲ့ၾကသည္။
ေအာက္တိုဘာ (၁၈)ရက္ႏွင့္ (၁၉)ရက္ေန႕မ်ားတြင္ ျပင္သစ္သမၼတ ဆာကိုဇီ၊ ဥေရာပသမဂၢဥကၠဌ ဟုိေဆးမင္ႏူရယ္ဘာ႐ိုဆိုတို႕ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးအၿပီး သမၼတဘြတ္႐ွ္မွ လာမည့္ႏို၀င္ဘာ (၁၅)ရက္ေန႕တြင္ ၀ါ႐ွင္တန္၌ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ တာ၀န္႐ိွသူမ်ား၏ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ညီလာခံတစ္ခုကို လက္ခံက်င္းပသြားမည့္ အေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့သည္။
ကြန္ရက္မွ အတည္ျပဳေပးခဲ့သည့္ $ 700 Billion မွ ကနဦး $ 125 Billion အား ၿပီးခဲ့သည့္ ရက္သတၱပတ္တြင္ အေမရိကန္ဘဏ္ႀကီး (၉)ခု၏ ႐ွယ္ယာမ်ားအား ၀ယ္ယူရန္အတြက္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ထပ္ 125 Billon ေဒၚလာအားလည္း ပိုမိုေသးငယ္သည့္ ေငြေခ်းလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ သတ္မွတ္ ထားခဲ့သည္။ ၄င္းအျပင္ ယခုအခါ U.S Treasury အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံအ၀ွမ္း႐ိွ ဘဏ္မ်ားႏွင့္ အျခား ေငြေၾကး လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားအား ပစ္မွတ္ထားၿပီး ေနာက္ထပ္အကူူေပးရန္အတြက္ အစီအစဥ္သစ္ အျဖစ္ အာမခံကုမၸဏီမ်ားထံမွ အေပါင္ေငြမ်ားကို ၀ယ္ယူရန္အတြက္ စီစဥ္လ်က္႐ိွသည္ ။
ထိုသို႕ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ Treasury Secretary ဟင္နရီေပါလ္ဆင္၏ ကူညီေရးအစီအစဥ္ကို ပိုမို က်ယ္ျပန္႕သြားေစမည္ျဖစ္သည္ ။ ေပါလ္ဆင္အေနျဖင့္ သူ၏မူလ Financial rescue program အစီအစဥ္အား ခန္႕မွန္းထားၾကသည္ထက္ လွ်င္ျမန္စြာ ေစ်းကြက္ပ်က္စီးလာသည့္အတြက္ Equity ႐ွယ္ယာမ်ား ၀ယ္ယူရန္အတြက္ အာ႐ံုစိုက္ လုပ္ေဆာင္လာရသည္ ။ ဘဏ္ႀကီး (၁၀၀)၊ insurance ကုမၸဏီ ႀကီးမ်ား အပါအ၀င္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာကုမၸဏီမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ Financial Services Roundtable မွလည္း US Treasury အား ကယ္ဆယ္ေရးအစီအစဥ္အား insurance ကုမၸဏီမ်ား၊ ေငြေၾကးပြဲစား လုပ္ေဆာင္သူမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ထုတ္လုပ္သူမ်ားမွလည္း အစိုးရထံသို႕ ၄င္းတို႕၏ ႐ွယ္ယာမ်ားအား ေရာင္းခ်ခြင့္ရ႐ိွေစႏိုင္မည့္ အစီအစဥ္မ်ားကိုပါ ထည့္သြင္းေရးဆြဲေပးရန္ ဖိအားေပးလ်က္ ႐ိွသည္ ။
ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား
အာ႐ွႏွင့္ ဥေရာပမွ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ားသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕တြင္ (၂)ရက္ၾကာေတြ႕ ဆံုၿပီး လက္႐ိွျဖစ္ေပၚေနသည့္ ကမၻာ့စီးပြားေရးအခက္အခဲကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းကို ႐ွာေဖြေနၾကသည္။ စေနေန႕က ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေၾကျငာခ်က္တြင္ ၄င္းတို႕က မိမိတို႕အေနျဖင့္ က်ယ္ျပန္႕သည့္ သေဘာတူညီခ်က္ တစ္ခုကို ေငြေၾကးအခက္အခဲကပ္ႀကီးအား ေျဖ႐ွင္းရန္အတြက္ ရ႐ိွထားၿပီးျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ၄င္းတို႕၏ အျမင္မ်ားကို ေနာက္လတြင္ ၀ါ႐ွင္တန္၌ ျပဳလုပ္မည့္ ထိပ္သီးညီလာခံတြင္ ဆက္လက္တင္ျပေဆြးေႏြးသြား ၾကမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။
၄င္းတို႕မွ ဆက္လက္၍ ကမၻာ့စီးပြားေရးကို လမ္းညႊန္မႈေပးမည့္ ဥပေဒအသစ္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးႏွင့္ ျပႆနာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ တိုင္းျပည္မ်ားအား အကူအညီေပးရာတြင္ IMP မွ ဦးေဆာင္သြားရန္ကိုလည္း သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။
တ႐ုတ္သမၼတ ၀မ္ၾကားေပါင္မွ ေျပာၾကားရာတြင္ "ကမၻာ့စီးပြားေရးအေပၚ ယခုေငြေၾကးျပႆနာမွ အမွန္တကယ္ထိခိုက္မႈ မျဖစ္ေစရန္အတြက္ လုိအပ္သည့္နည္းလမ္းအားလံုးကို အသံုးျပဳသြားရပါမည္" ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သမၼတ၀မ္မွ ဆက္လက္ေျပာၾကားရာတြင္ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ျပႆနာမ်ားအေနျဖင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအေပၚ ထိခိုက္မႈအနည္းငယ္သာ ႐ိွေသးေသာ္လည္း ကမၻာတ၀ွမ္း ၀ယ္လိုအား ေလ်ာ့ဆင္းမႈေၾကာင့္ မိမိတို႕ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိ္ဳးတိုးတက္မႈနဲ႕ ေရာသြားလိမ့္မည္္ဟု ေျပာၾကားခ့ဲသည္ ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈႏႈန္းသည္ ၄%သို႕ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ေသာ္လည္း ကမၻာ့စီပြားေရးအင္အား ႀကီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈႏႈန္းမွာ အျမင့္ဆံုးျဖစ္သည္ ။
IMF အေနျဖင့္လည္း အိုက္စလန္မွ စ၍ ပါကစၥတန္အထိ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂ႏိုင္ငံထံသုိ႕ ေခ်းေငြထုတ္ေခ်း ႏိုင္ေရး ၫိွႏိႈင္းလ်က္႐ိွသည္။ အစိုးရမ်ားအေနျဖင့္လည္း ေဒၚလာ 4 Billion ခန္႕အထိကို ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ား အပါအ၀င္ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ ျပန္လည္ နလန္ထူလာေရးအတြက္ ပမာဏျပရန္အတြက္ ကတိက၀တ္ ျပဳထား ခဲ့သည္။
ယခုအခါတြင္ ကမၻာ့ေငြေၾကးျပႆနာသည္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ မေ႐ြး တိုင္းျပည္အမ်ား ခံစားေနရၿပီ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးအခက္အခဲမွာ ၾကာ႐ွည္စြာျဖစ္မည္ကို စိုးရိမ္လ်က္႐ိွသည့္အတြက္ ကမၻာတ၀ွမ္းႏွင့္ ႐ွယ္ယာမ်ား ေသာၾကာေန႕တြင္ ထုိးဆင္းသြားေစခဲ့သည္။ အာ႐ွတြင္ နီေက Average သည္ ၅ႏွစ္အတြင္း ေအာက္ဆံုးအဆင့္အျဖစ္ ၉.၆% ထိုးဆင္းသြားခဲ့သည္ ထုိ႕အတူ ေဟာင္ေကာင္၊မြန္ေဘႏွင့္ ဆိုးလ္ၿမိဳ႕တို႕ တြင္လည္း အလားတူ ႐ွယ္ယာမ်ား က်ဆင္းသြားခဲ့သည္။
ဥေရာပတြင္လည္းေကာင္း၊ US တြင္လည္းေကာင္း၊ အလားတူ ျဖစ္ခဲ့သည့္ ဂ်ပန္၊ယမ္းေငြမ်ားမွာမူ ၁၃ႏွစ္အတြင္း အျမင့္ဆံုးအျဖစ္ ၊ US ေဒၚလာတြင္ ၉၄.၆ ယမ္း အထိ ေထာင္တက္ခဲ့သည္ ။
ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွ ႏုိင္ငံအားလံုးတို႕အေနျဖင့္ ယခုျဖစ္ေပၚေနသည့္ ေငြေၾကး အခက္အခဲအား ပူးေပါင္း ေျဖ႐ွင္းရန္ နည္းလမ္းမ်ား ႐ွာေဖြလ်က္႐ိွေသာ္လည္း ျပႆနာမွာ ရပ္တန္႕သြားမည့္ အရိပ္ အေျခအေန မေတြ႕႐ိွေရးေသးေပ ။
လင္းဦး(စိတ္ပညာ)
You received this email because you are subscribed to the real_time feed for http://linoo.myanmarbloggers.org/feeds/posts/default. To change your subscription settings, please log into RSSFWD.